Kafirlərin axirətdə əbədi əzabının mənası

Kafirlərin axirətdə əbədi əzabının mənası

16 May 2023 - 06:14

377

Kafirlərin əzabının axirətdə necə əbədi olması din alimləri arasında müzakirə olunan mövzulardan biridir. Allahın hər şeyi əhatə edən rəhmətinin mənasına diqqət yetirdikdə bu məsələ daha da maraqlı olur və ikisini birləşdirmək bir qədər çətinləşir.

Kafirlərin əbədi əzab məsələsi Həmd surəsinin təfsirində və xüsusən də Allahın Rəhman və Rəhim olmasının mənasını anlamaqdadır. Əgər Allahın rəhməti bütün bəndələri əhatə edirsə, bəzi kafirlərin əbədi əzabını Quran ayələri əsasında necə əsaslandırmaq olar?

Bəziləri bu cəzanı əsaslandırmaq üçün kafirlərin niyyətinə toxunublar. Bu iddiaya görə, günahda davam etmək niyyəti olduqları üçün cəza da bu niyyətə uyğun olaraq davam edir. Lakin yalnız niyyətə görə cəza şəriətə ziddir.

Buna haqq qazandırmaq üçün bəziləri “Xulud” kəlməsinin (müəyyən yerdə daimi məskunlaşma) lüğət mənasını təfsir edib onun uzun müddət mənasında olduğunu bildiriblər. Çünki şüurlu və davamlı küfr kimi bəzi günahlar böyük günah və bunun cəzası uzun bir cəzadır. Lakin bu təfsir fiqh prinsipləri ilə uyğun gəlmir. Digər tərəfdən, bəziləri Qurani-Kərimin ayələrinə əsaslanaraq əbədiliyi Allahın iradəsi ilə şərtləndirmişlər; Yəni Allah istədiyi qədər əziyyət çəkəcəklər.

Həmçinin, təfsirdə prinsiplərə arxalanaraq, fəri məsələlərə əhəmiyyət verməmək lazımdır. Quran ayələrinin təfsirində mühüm prinsip Allahın zalım olmaması, həmçinin dünya sisteminin səbəb-nəticə prinsipi əsasında olduğuna diqqət yetirməkdir; Əbədi əzab isə bu iki prinsipə əsasən başa düşülməlidir, bəs küfr kimi bir günah əbədi əzaba səbəb olurmu və bu, Allahın zalım olmaması ilə uzlaşır, yoxsa yox?

Bu, bizim anlayışımızdan kənar ola bilər. Bu kontekstdə qeyd edilməlidir ki, "xulud" kəlməsinin mənasını başa düşməyimiz zamana bağlı məxluq olduğumuzu nəzərə alsaq, zamana aid bir anlayışdır; Bəs axirətdə də biz məxluqlar zamana bağlıyıq, yoxsa ondan kənardayıq?

Əgər biz zamandan kənardayıqsa və "xulud" da zaman məsələsi deyilsə, indiki vəziyyətdə bunu düzgün başa düşə bilmərik. Necə ki, axirət cəzasının cismani və ya mənəvi olmasının mənasını düzgün dərk edə bilməmişik. Onu düzgün dərk etməmək onun mövcud olacağında şübhə etmək mənasında deyil. Başqa sözlə desək, anlayışımıza gəldikdə, biz bu anlayışın mahiyyətində olan məhdudiyyətlərə diqqət yetirməliyik. Lakin bu anlayışda məhdudiyyətlərin olması və nəticədə məsələnin düzgün başa düşülməməsi onun yoxluğu demək deyi .

Ona görə də demək olar ki, əbədi əzab məsələsi zahirdə Allahın Rəhman və Rəhim olması ilə uyğun gəlmir. Bu uyğunluğu əsaslandıra bilməməyimiz Allahın rəhmət və şəfqətinə şübhə etmək mənasına gəlməməlidir. Onu səbəb-nəticə və Allahın zalım olmaması prinsipləri çərçivəsində dərk etməyə çalışmalıyıq. Uyğunsuzluq və onun həlli bu ikisinin əslində bir-birinə uyğun gəlmədiyi anlamına gəlmir, ona görə də vurğulanmışdır ki, belə çətin məsələlərlə qarşılaşanda biz prinsiplərə arxalanmalıyıq və anlayışımızın məhdudiyyətlərinə diqqət yetirməliyik.

mənbə: iqna

Xəbər lenti

ABŞ-dan Gürcüstana XƏBƏRDARLIQ
2024-04-26 22:22

Avroparlamentarilərin tələb və şantaj cəhdlərinin Gürcüstan üçün dəyəri yoxdur
2024-04-26 21:50

“Gürcü Arzusu”nun mərkəzi ofisində təcili iclas keçirilir
2024-04-26 21:09

Qaratəhlə kəndində ağırlaşdırıcı şəraitdə qəsdən adam öldürməkdə təqsirli bilinən iki nəfər 20-20 il müddətinə azadlıqdan mərhum edilib
2024-04-26 20:52

Aytac Şahmarovanın anası və dayısı ilə bağlı hökmün bu tarixdə açıqlanacağı gözlənilir
2024-04-26 20:38

27 aprel üçün xarici valyutanın rəsmi məzənnəsi
2024-04-26 20:14

Viza liberallaşdırılması ləğv edilməyəcək...
2024-04-26 15:26

“ Biz viza liberallaşdırılmasına başladıq, amma onlar da hamı kimi bunu geriyə götürdülər”
2024-04-26 15:24

Poniçalada din xadimini bıçaqlayan şəxs saxlanıldı
2024-04-26 15:20

Daxili İşlər Nazirliyinin əməkdaşı zor tətbiq etmə faktı ilə ifşa edilib
2024-04-26 13:50